Chủ Nhật, 14 tháng 7, 2013

Muốn Có Tác Phẩm Lớn Việt Nam Nên Vứt Thơ đi.

Muốn Có Tác Phẩm Lớn Việt Nam Nên Vứt Thơ đi.

Nguyễn Hoàng Đức

Gần một thế kỷ nay, Trung Quốc dường như tuyệt đối vứt thơ đi, đến mức dường như thơ không thể mọc tăm sủi bọt trên văn đàn. Nhưng họ đã được cái gì? Được hai giải Nobel văn chương với Cao Hành Kiện và Mạc Ngôn. Tại sao, người Tầu lại có thể đoạt tuyệt với thơ như vậy? Rõ ràng vì họ nhận ra, thơ vụn vài câu không thể là kiến trúc văn chương, và lao động lao động nghệ thuật. Thơ chỉ là sinh hoạt chữ nghĩa ngẫu hứng bồng bột được chăng hay chớ thôi.
Hội tha thơ cho Trời đọc diễn ra hàng năm ở Văn Miếu- Quốc Tử Giám - Hà Nội
Hội tha thơ cho Trời đọc diễn ra hàng năm ở Văn Miếu- Quốc Tử Giám – Hà Nội



Thơ chính thức là gì? Đó là sự ngâm nga vần vèo truyền khẩu giành cho những người mù chữ cũng như không có sách để đọc. Trong một xã hội ít học thì thơ còn đóng vai trò khoe mình đã thoát bệnh mù chữ. Tại Trung Quốc, người ta khoe mình có chữ ở khắp nơi. Cung vua cũng ghi chi chít chữ ở sau ngai để khoe mình nhiều chữ. Ngoài chợ thì kẻ sĩ hơi tí là nẩy thơ vài câu, không thì làm câu đối hai câu cũng được. Thậm chí luôn luôn sẵn sàng vén tay áo thụng viết một chữ Nhẫn, chữ Tâm để khoe mình biết chữ. Tại sao người ta muốn vậy? Vì người ta muốn xác định mình có chữ có thể làm quan như “học ưu nhi tắc sĩ”. Tại Trung Quốc còn có cả một phong trào thể dục, sáng ra dùng gậy viết chữ xuống mặt đường, đó cũng là cách mặc cảm muốn khoe mình tuy bình dân nhưng đã có chữ. Các bậc cha mẹ hiện đại của Trung Quốc còn có một câu phổ biến “không vào đại học thì đời vứt đi!”

Thơ ngắn vụn vặt vì mới đầu nó chỉ là tức cảnh sinh tình, tùy tiện, đi đâu khoe chữ đấy. Tuy vậy người Tầu rất khinh thơ. Họ cho rằng làm người quân tử thì trước hết phải thông thạo Nho – Y –Lý –Số. Nho là Nho giáo với bậc thầy Khổng Tử. Y là y học với sự thành thạo về nguyên lý cơ thể kết hợp với cơ địa của trời đất. Lý thuộc về nguyên lý vũ trụ càn khôn với bộ Kinh Dịch là chủ đạo. Còn số là phải biết áp dụng các môn Tử vi, Tử bình, phong thổ, kỳ môn độn toán, tướng mạo.
Sau đó mới đến: Cầm-Kỳ-Thi-Họa. Mấy thứ này đều là sinh hoạt, bao gồm: Cầm là chơi đàn, kỳ là chơi cờ, sau mới đến Thi là chơi thơ, rồi đến họa tức vẽ vời. Bốn môn này không nói về bậc quân tử mà có rất nhiều gái thanh lâu mới tuổi đôi mươi đã thông thạo làu làu để còn ứng tác với kẻ sĩ.
Người Hy Lạp thì còn khinh bỉ thơ ra mặt. Triết gia Platon chính thức nói “Hãy mời các nhà thơ đi khỏi quốc gia để nước ta xứng đáng là của những người thông thái”. Còn trong đời sống, nghe kể, người ta xếp các nhà thơ cùng với thợ thủ công ở ngoài thành để những thói xấu của nhà thơ như la cà, ham vui, xạo, háo danh tí tởn không làm hỏng đạo đức của các công dân. Mỗi buổi tối, đàn ông Hy lạp được lĩnh vé xem của quốc gia, trọng đại đi đến nhà hát bi kịch để chìm đắm trong những vở kịch hoành tráng có nhân vật và tình tiết. Ở nơi trọng đại như vậy không bao giờ có chỗ cho thơ lẻ và vụn, mà chỉ có những vần thơ được đọc theo mạch chảy của trường thiên kịch.

Người Việt Nam cũng rất coi thường thơ chỉ trong hai từ “Thơ – Thẩn”. Nghĩa đó là dạng lẩn thẩn dở khôn dở dại. Trong bài viết rât sâu sắc và phong phú mới đây trên blog Trần Mỹ Giống, tác giả Lê Tự trong bài “Thơ… SOS” có tả một cảnh bi hài thế này: trong một cuộc liên hoan ở Thủy điện Sông Đà, có vài chục người Việt lên đua nhau đọc thơ khiến cho các chuyên gia Nga mắt tròn mắt dẹt không hiểu tại sao Việt Nam lại có đông nhà thơ như vậy?! Trời ơi nước Nga là một cường quốc văn học trên thế giới với hàng trăm thi hào và văn hào, vậy mà không thể có nhiều người vui vầy làm thơ như Việt Nam. Điều này đáng mừng hay đáng lo? Chúng ta thấy hiển nhiên sỏi bao giờ cũng nhiều hơn núi. Nhưng cái đáng lo ở đây là, trí tuệ mấy anh tranh tre nứa lá của ta thấp quá, không biết trời cao đất dầy là gì, lúc nào cũng đòi tung tăng đọc thơ, mà lại đọc trong tinh thần ích kỷ, và nhiều phần dốt nát. Người đời vẫn nói “Im lặng là vàng”, khi gặp những người cao hơn thì ta phải biết lắng nghe, đằng này lúc nào cũng đặt cái tôi của mình lên trước, không cần tiếp thu ai cả, chỉ cần được khoe mẽ tí thơ. Mà thơ nào có hay hớm gì đâu.

Qua nhiều năm quan sát kỹ nền thơ Việt, tôi thấy các nhà thơ chẳng mấy khen ai, nghĩa là họ rất đố kỵ. Chẳng biết nghe ai, chỉ cần mình được đọc thơ, rồi vào Hội, rồi leo ghế, rồi ẵm giải. Không phải chỉ có tôi thấy thế, mà ngay nhà văn Nguyễn Huy Thiệp từ lâu đã nói: đó là đám vô học dốt nát, “đám giặc già thơ phú lăng nhăng”.
Nhìn kỹ hơn, tôi thấy, thơ là một đầm lầy bầy nhầy ẩn nấp những ký sinh trùng thơ hãm tài, nhân cách thấp kém. Tôi xin phân tích cụ thể:

1. Hiểu biết thấp: Xưa nay, cả thế giới nói “Đức hạnh là hiểu biết”, hoặc như người Tầu nói “Nhân bất học bất tri lý”, muốn có đức hạnh người ta phải biết cái gì đúng để làm, cái gì sai để tránh. Đằng này trình độ của các nhà thơ nói chung chỉ là sinh hoạt khoe mẽ mình vừa thoát nạn mù chữ (trong thực tế, sau bình dân học vụ, các tiểu nông Việt đã ào ào làm thơ), vì thế trình độ nhân cách của họ rất thấp, chủ yếu là thơ hiếu hỉ, gặp đâu nói đấy.

2. A dua, ăn theo nói leo: Thơ là ăn theo trăm phần trăm. Thứ nhất Cung đã vượt quá Cầu, người nghe thơ thì ít, người đọc thơ thì nhiều. Cụ thể, HNV muốn ra trang thơ thì phải in kèm độn vào trang báo. Ngay cả cái tên Hội Nhà Văn cũng là thương hiệu ăn theo cho các nhà thơ. Rồi rất nhiều nhà thơ muốn xí xộ mình là nhà văn cũng là cách ăn theo. Theo triết học, người ăn theo không có chủ quan tính, không phải chịu trách nhiệm về mình. Một người như thế thì làm sao đáng tin vào nhân cách hay đạo đức được.

3. Đố kỵ, ích kỷ, cấu kết bè nhóm, đánh chặn hiền tài: Sự đố kỵ của các nhà thơ nhìn đâu cũng thấy. Tôi xin đưa ra một minh chứng, ủy viên ban giám khảo kia đưa tập thơ đòi dự giải quốc gia, một ủy viên khác nêu lên, tôi không đồng tình vì như thế là phạm qui, nhưng tất cả các ủy viên khác đều phớt lờ, điều đó chứng tỏ người ta ngang nhiên bè phái đến thế nào! Còn sờ sờ kia cuộc thi thơ của 13 tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long có đến 40% đạo văn và phạm qui, có chứng minh sự bỉ ổi ở mức quán quân chưa?

4. Lưu manh càn quấy: Việc mấy nhà thơ kia văng cứt và đếch vào thơ liên tục, không chỉ phản ánh thẩm xú thơ mà còn muốn nói “bố” giang hồ đây, thơ “bố” còn sẵn sàng ném bom bẩn và đếch thì “bố” ngán ai. Thử xem mấy tay giữ con dấu không ăn chia, sẽ nếm cái gì? Và chỉ cần một mệnh lệnh nhỏ, lập tức có một phi đội phê bình gia hợp tác xã lao vào tung hô thơ cứt lên mây xanh, thử hỏi đó có phải là bằng chứng của sự a dua bỉ ổi không?

Thôi, nói về cái kém, cái dở của thơ Việt thì không hết được. Nhưng tôi chắc chắn cái cách nhiều người làm thơ và lạm dụng thơ hiện nay chỉ làm cho văn hóa nước nhà dậm chân thụt lùi. Một điều không cãi được, muốn có nền văn hóa lớn chúng ta phải có tác phẩm lớn. Ai biện hộ và cãi bỏ điều này, chắc chắn là một người vừa nhìn đã thấy bé nhỏ, cho dù đó là người làm thơ Haiku hay đi nữa. Một cái tăm đẹp không bao giờ là một máy bay đẹp cả. Và đa số những người làm thơ, vui thơ, chơi thơ ở Việt Nam nên nghĩ, cho tới bao giờ mình chưa viết được tác phẩm thơ lớn có nhân vật thì mình chỉ là Sinh Hoạt thơ chứ chưa bao giờ là Lao động nghệ thuật thơ cả.

Tất cả mọi lao động ở đời, kể cả lao động nghệ thuật, nó phải cống hiến. Còn mới ngả ngớn, trà dư tửu hậu, đầu thừa đuôi thẹo thời gian làm mấy bài thơ tùy tiện rồi ngâm nga đòi vòi vĩnh những giá trị lớn của nghệ thuật, đó chỉ là sự ăn may dựa trên bất công tem phiếu thôi. Người ta có được gía trị ngang với những gì mình cống hiến. Ta mới làm thơ trong vòng nóng ấm chè, trở mình vài cái trong đêm, hay hít phải mấy bụm sương thu lành lạnh… tất cả những thứ đó không bao giờ là lâu đài nghệ thuật cả. Những chiếc lá cho dù có tụ bạ cấu kết với nhau cũng chỉ là đống lá thôi. Còn một đại ngàn dựng lên, nó phải xuất hiện theo một nguyên lý cắm mốc từ trong lòng đất. Kiến thức phải sâu, lý tưởng phải ngước nhìn các tầng trời, khi đó đại ngàn mới xuất hiện. Còn loanh quanh nhìn ra vườn, vớt mấy con ốc ngồi nhắm rượu nút lá chuối với mấy sợi rau vườn của mẹ, thì chỉ ra mấy bài thơ trên chiếu thôi.

Vì thế để có tác phẩm lớn, tôi đề xuất nên mạnh dạn vứt thơ đi. Vì ở đó có ít tinh hoa quá mà chủ yếu là chỗ ẩn nấp của đám ít học hãm tài còi cọc nhân cách. Còn nếu ai là một phần nghìn tinh hoa đích thực thơ, tôi xin có lời tạ lỗi!
NHĐ  13/07/2013

23 nhận xét:

  1. Cảm ơn bạn, bài viết của bạn tôi đã đọc đến ..5 lần! bạn viết rất sâu sắc và dẫn chứng nhiều luận điểm. Người Trung Hoa khai sinh ra thơ Đường rồi họ vứt?. Điều này mình ko rành lắm, nhưng quả thực mấy năm gần đây nhiều tác phẩm văn học, nhiều nhà văn trẻ của Trung Hoa đã nổi tiếng trên thế giới. Khuya rồi chứ ko mình sẽ tham gia với bạn trên diễn đán này. Thân!

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Của t/g Nguyễn Hoàng Đức bạn ANN ơi! Tôi chỉ là người cóp bệt. :D

      Xóa
    2. Lãnh Diện ơi! Mình xin mang bài bài này về nhà mình nha!. Cảm ơn bạn thậy nhiều!. Chúc bạn cuối tuần vui và hạnh phúc!

      Xóa
    3. Anh cứ tự nhiên đi anh. Có phải của e đâu mà phải khách sáo chứ :D

      Xóa
  2. Một quan điểm đọc để cho biết - hết sức cực đoan và gây shock!
    Còn nói về Trung Quốc á ! Trong lĩnh vực thể thao, họ luôn có những kiện tướng hàng đầu trong tất cả các môn thi Olympic. Để làm được điều đó, họ đã làm gì? Họ đã bắt những cháu thiếu nhi có năng khiếu phải rời xa cha mẹ, đến 1 trung tâm chẳng khác gì nhà tù, với một chế độ luyện tập hà khắc - không chữ nghĩa, chỉ chăm chăm vào 1 môn thể thao để đi thi - mà bất cứ người cha, người mẹ bình thường nào được chứng kiến cũng phải rớt nước mắt. Những tấm huân chương Olympic mà chúng đem về làm rạng danh cho nền thể thao của đất nước, nhưng bản thân chúng không được sống phát triển như một con người bình thường.
    Một đất nước, một xã hội chủ trương vứt thơ ca đi để tập trung kiếm những giải thưởng cao quý - như Nobel chẳng hạn - thì cũng chỉ là một xã hội què quặt.
    Hôm nay, đọc bài này, chị OM thấy phẫn nộ nên đã có những câu không được êm tai cho lắm. Mong Lãnh thông cảm nếu làm Lãnh phật lòng!

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Cứ mạnh lên đi chị. Cảm thấy điều gì không thích cứ thỏa mái nói ra. Lão kia đã nói thẳng thừng rồi đấy thôi! Chị chả việc gì phải ngại ngùng cả. :D

      Xóa
    2. Có lẽ là chị ít chữ cho nên thực tình chưa bao giờ nghe đến tên tác giả này. Lên mạng search mới thấy tên ông ấy được nhắc đên khá nhiều, chủ yếu là các loại bài chém. Đọc thử 1 bài ổng chém, thấy ổng viết sai chính tả. Thôi, về! Chả bàn nữa!

      Xóa
  3. Đến trang của Lãnh và đọc bài viết. Thật sự khiến người ta suy nghĩ...Tác giả Nguyễn Hoàng Đức là vậy còn Lãnh thì Lãnh nghĩ sao?...

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Em chào cô ghé chơi! :D

      Trước khi viết bài này lão Nguyễn Hoàng Đức đã có bài " Tầm vóc người Việt nhìn qua thế hệ nhà thơ nhược thiểu" cũng khá lâu rồi. Hay như lão Vũ Quần Phương cũng có bài viết "Hội chứng mê thơ cuồng nhiệt và phong trào bốc thơm lẫn nhau". Cả hai người này đều là những nhà thơ, cách họ nói cũng thể hiện một quan điểm, một thực trạng của xã hội đang diễn ra, theo em nghĩ nó là như vậy. :D

      Riêng bài viết này thì ngoài cái tiêu đề gây sốc toàn tập để kích thích người khác nhìn vào những luận giải của lão thì còn có những điểm phản ánh đúng với thực trạng của xã hội hiện nay.

      Thật sự thì cái lão muốn xăm soi chỉ nhằm vào những người muốn háo danh, thích ăn theo và làm thơ theo kiểu bầy đàn. Cái đích lão nhắm có lẽ là phải cống hiến cho nghệ thuật. Nếu nhìn ở tư thế đó thì lão chỉ "chém gió" thôi chứ chẳng trúng một chiêu, một thức nào vào với Thơ cả. Đã cống hiến thì có cái gì để lão moi ra mà chém gió được?

      Mà thơ thì làm sao có thể sinh ra Triết thuyết này nọ, nó đâu phải là kịch nghệ, là văn chương lý luận. Nó đơn thuần là những cảm xúc thăng hoa của những tâm hồn. Lão đòi hỏi quá cao với thơ rồi.

      Thật sự mà nói. Nếu phản ánh thực trạng xã hội hiện nay thì không riêng gì thơ Việt, cả kịch nghệ đến văn chương đều không nói lên tiếng nói của mình (nếu không muốn nói là đánh mất). Thơ suy cho cùng chỉ là con tép riu so với một đống khổng lồ kia.

      Cái lão lên án để suy nghĩ và phải thừa nhận rằng là có một vấn nạn bạo hành thơ đang diễn ra, một trào lưu với những ý thức nhỏ nhen, ích kỷ, bè phái, a dua đang giết chết Thơ một cách tàn nhẫn.

      Còn những ai không có ý định đó, chỉ nghĩ đơn thuần thơ là một cuộc dạo chơi của ngôn ngữ, là sự đồng điệu của tâm hồn thì cứ ngồi đó rung đùi thôi đợi lão ấy đến gãi ngứa cho zui.:D

      Xóa
    2. Blog không giống fb để m nhấn nút like cái re comt nì của h nhở :D

      Xóa
    3. Để mai Hớ tạo nút đó cho! :P
      Sợ mọi người load chậm thôi! ^_^

      Xóa
    4. @VC: Chờ mai like nhé! Hớ nó nói thế. :D

      Còn h thì lái gió thôi chứ có chém dc nhát mô đâu mà mụi like chớ :D

      Xóa
    5. Có lẽ em nói đúng rồi đó. Thơ, với không ít người, như em nói là "a dua", thì có thể NHĐ đúng. Song đâu phải ai cũng vậy. Rất nhiều người, thơ chính là sự phản chiếu tâm hồn, là những gì mà họ chắt chiu trong từng câu chữ. Thơ sẽ đem đến cho họ những phút giây êm đềm hạnh phúc, thơ là sự giải toả những lo âu phiền muộn,...và thơ sẽ giúp cho nhiều người đọc thấy được vẻ đẹp của cuộc sống đời thường đang ở bên họ nhưng họ chưa kịp nhận ra, ...Họ không làm thơ để "khoe mẽ" mà chỉ là đôi điều tâm sự, muốn lưu lại để nhớ cái khoảng khắc của một thời,... Cho nên, đọc bình luận của NHĐ họ sẽ rất bất mãn, có khi là sự dao động. Cuộc sống đâu còn đẹp khi thiếu đi những vần thơ tuyệt tác...Nhưng đó chỉ là ý kiến chủ quan của cô thôi nhé. Có gì không phải, mong em thông cảm nha...

      Xóa
    6. Dạ! Cảm ơn cô đã chia sẻ suy nghĩ với em.

      Tks! :D

      Xóa
  4. Hớ phản bác bài viết này ở điểm tác giả đánh đồng khái niệm Thơ, và những người được gọi là nhà Thơ, các luận điểm được dẫn ra để chống lại các "Nhà Thơ Đương Đại" chứ không phải chống lại Thơ. Phải cho bác Nguyễn Hoàng Đức này học cụ Nguyễn Đức Sơn: "Tôn sùng đạo Phật nhưng ghét mấy thầy Tu..."

    Có vẻ như tác giả chưa hiểu (hoặc làm lơ) sứ mệnh của thơ ca (vốn là món ăn tinh thần), nó không phải để đem đi thi, để ẳm giải thưởng. Nói như tác giả chả khác nào nói: "Muốn món Việt nổi tiếng thế giới, mấy bà nội trợ nên ngưng nấu ăn đi".

    Này thì ý cò. Hehe

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Lão ấy học rồi đó Hớ. Nhưng chắc chưa thuộc bài ;))

      Lãnh thấy lão đang đề cao sứ mệnh thơ ca đó chứ. Nhưng cách lão thì nó như thế này: " Phải cống hiến, cống hiến, cống hiến...Nếu không được thì như cụ Trần Văn Hương" :))

      Xóa
  5. Một bà mẹ chồng ghét cô con dâu của mình có một số tật xấu( theo kiểu "Cô gái Sơn Tây :) ). Cho nên bà ấy quy kết luôn tất cả các nàng dâu khác của các bà mẹ khác đều như vậy. Thái độ kỳ thị xuất phát từ cái nhìn ốm yếu, bệnh tật.
    Một lối viết triệt tiêu sự tích cực cho nên một số ý tích cực trong đó bị biến dạng, đọc vào đến đâu thấy nóng trong người đến đấy.

    Tuy vậy, mình nghèo chữ quá, nên sẽ chờ đọc các phân tích của Lãnh thôi.

    Trả lờiXóa
  6. Lãnh cũng thuộc giai cấp " vô sản chữ" mà LV :))

    LV nóng làm gì cho mệt chứ!

    Thử nghĩ khác một chút theo cách Mẹ chồng nàng dâu của LV nhé? Chẳng hạn như bà mẹ chồng thấy mấy nàng dâu của các nhà hàng xóm nhố nhăng và bậy bạ quá. Nên vội chạy về la lên để cho con dâu mình nếu có tật thì giật mình, còn không thì ít nhất cũng suy nghĩ lại đôi chút. Lúc đó LV sẽ thấy bà mẹ chồng kia cùng lắm là một bà già lắm lời, thích nói những điều mà ai cũng đã biết rồi. :))

    Sẽ có nhiều cách suy nghĩ khác nhau trong bài viết của lão này. Nên Lãnh bắt ghế ra ngồi với LV để hóng hớt chút. :D

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Ừ nhỉ, Lãnh nói đúng. Và chắc là "bà mẹ chồng" kia từ lúc được sinh ra trên đời, chưa được nghe mẹ của bà hát ru bằng những câu ca dao chăng? không biết "bà ấy" có biết hát không nhỉ? và có từng hát một bài hát được phổ nhạc từ một bài thơ???

      Thôi, chúng ta cùng bắt ghế chờ xem vậy.
      Mình cũng như chị OM, không biết gì về người này cho đến khi đọc bài trên. Cho nên mình hỏi ngay anh Gồ, đọc thêm vài bài nữa.Vẫn thấy "nóng trong người" :)

      Xóa
  7. Vậy thì chúng ta cùng uống trà...đi!...(quảng cáo miễn phí...)Hì...

    Trả lờiXóa
  8. Bạn có lối phân tích rất hay, văn hay chữ rộng, khuya rồi chưa ngủ được lượn vài vòng trên blog thấy cũng vui vui, chúc tối ngủ ngon :)

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Hổng phải của mình đâu bạn MT àh :D. Là của tay NHĐ đó.

      Xóa

Thập diện mai phục